Tüp Bebek Tedavisinde Çiftlere Öneriler

Yapılan araştırmalara göre ülkemizde 1,5 milyon çift çocuk sahibi olma sıkıntısı yaşıyor. Bu sıkıntıyı aşmak için, kadın ve erkeğe ait üreme hücrelerinin vücut dışı koşullarda döllenme işlemine TÜP BEBEK adı veriliyor.

Tüp bebek tedavisinde önce çeşitli ilaçlarla kadının yumurtalıklarının uyarılması sağlanıyor. Yumurtalıkların uyarılmasının amacı, cenin oluşturmaya aday çok sayıda yumurta elde etmek…  Daha sonra elde edilen erkek ve kadın üreme hücreleri vücut sıcaklığındaki uygun bir ortamda 48 saat bekletiliyor. Bu sürede elde edilen yumurtaların yaklaşık yarısında döllenme oluşuyor. Bu döllenmiş yumurtalar embriyo yani cenin olarak adlandırılıyor, bu cenin rahim içerisine rahim ağzından ince bir katater ile yerleştiriliyor ve buna cenin transferi adı veriliyor. Bu işlemler sonucunda kadınların yaklaşık % 50'sinde gebelik oluşuyor. Ancak bu gebeliklerin bir kısmı düşük ile sonlanıyor. Tedaviye giren çiftlerin uygulama başına yaklaşık % 40'ında başarı elde ediliyor. Bu oran birçok uygulama sonucu % 70 – 80'lere çıkabiliyor. Geri kalan % 20 – 30'luk grup ise modern tıbbın bütün olanaklarına rağmen günümüzde çocuk sahibi olamıyor.

 

KADINLARA ÖNERİLER…

Tüp bebek tedavisinde kadınların yalnız olmadıklarını bilmeleri ve eşlerinden destek almaları önem taşıyor. Bunun için kadınların tedavi süreçlerini ve bu sürçte yaşadıklarını, duygularını, korkularını, endişelerini eşlerine anlatmaları ve tedavinin sorumluluğunu tek başlarına üstlenmemeleri gerekiyor. Kadınlar eşlerini üzmemek için konuşmadıklarında, hassas konuları açmaktan çekindiklerinde, zamanla aralarındaki mesafe açılabiliyor ve asıl o zaman ilişkileri kırılganlaşabiliyor. Bu nedenle kadınların suçlayıcı olmadan kendilerini ifade etmeleri, onları rahatlatıyor, eşlerinin de kendilerini ifade etmeleri için kolaylık sağlayabiliyor.

 

ERKEKLERE ÖNERİLER…

Erkekler tüp bebek meselesini konuşmamayı, içlerinde yaşamayı tercih ediyor. Hatta erkeğin çocuk sahibi olamaması iktidarsızlık olarak algılanıyor ve bu nedenle erkekler çoğu zaman problemi eşlerinden kaynaklanıyormuş gibi gösterme eğiliminde oluyor. Erkekler içe dönük oluyor, sigara veya alkol kullanımlarını artırıyor, evden uzaklaşma dahi yaşayabiliyor. Kadının her söylediğini suçlayıcı bir yorum olarak algılayabiliyor, öfke kusuyor, kendilerini kusurlu ve özürlü olarak algılayabiliyor. Çevresel ve ailevi faktörlerden daha az etkileniyor, en azından dışarıya karşı öyle bir tavır alıyor. Çünkü tüp bebek tedavisi sırasında neredeyse tüm işlemler kadına uygulanıyor. Tabi tedavide uygulanan protokollere göre değişiklikler olabiliyor ve erkekler üzerinde de bir takım tedaviler uygulanabiliyor ama kadınlar daha çok zahmete giriyor. Sonuçta eşlerinin hayatındaki zorluklar erkeklerin de hayatında etkili oluyor. Kadınlar tedavi süreçlerinde bir takım testlerden geçiyor, ilaçlar alıyor, iğneler vurduruyor. Bu ilaçlar ve iğneler hormonları direkt etkilediğinden, kadınlarda gözle görülür şekilde değişiklikler olabiliyor. Hormonlar değişiyor, kadınların psikolojileri bozuluyor. Çünkü birkaç ay boyunca her gün iğne olmak, hormon ilaçlarını almak hiç kolay değil… Bu nedenler zor bir süreç olan tüp bebek tedavisi sırasında erkeklerin mutlaka eşlerinin yanında olması, onları dinlemesi, anlaması, duygularını ifade etmelerine olanak tanıması, daha çok dokunması ve hep destekleyici olmaları gerekiyor. Çünkü kadınlar çeşitli zorluklara baş etmeye çalışırken gergin, stresli, huysuz, aksi, birçok şeyden bunalan bir insan haline gelebiliyor. Bu nedenle erkekler eşlerinin duygularını göstermelerine, ağlamalarına ya da kendilerini ifade etmelerine izin vermeli… Ve bu arada kendi duygularını yoklamalı, ifade etmeyi denemeli… Duyguları göstermek erkekler için zayıflık demek değil… Bazen çiftten birisinin sağlam durması, diğerine yardımcı olması gerekebiliyor, fakat sonrasında üzüntünün ifade edilmesi her iki tarafa da gerçekten iyi geliyor ve çifti birbirine daha çok yakınlaştırıyor.

 

ÇİFTLERE ORTAK ÖNERİLER…

Çocuk sahibi olamayan çiftler çeşitli psikolojik sıkıntılar yaşayabiliyor. Öncelikle birbirlerini suçluyorlar, suçluluk, öfke ve kızgınlık, kaygı, korku, umutsuzluk, değersizlik, eksiklik ve yetersizlik duygularıyla kıvranıyorlar, gerginleşiyorlar, depresyona giriyorlar, ağlama isteği duyuyorlar ve ağlama nöbetlerine giriyorlar, sorunu inkâr yoluna gidiyorlar, başka doktorlara müracaat ediyorlar, yakın çevredekilerin görüşlerine başvuruyorlar, sorunun kadına ait olduğunu düşünüyorlar, ilk başlarda kulaktan dolma ve çoğu zaman da yanlış bilgilerden oluşan bazı uygulamalar yapıyorlar ve bazen ayrılıyorlar. Bu nedenle çiftin tedavi sürecinde birbirlerine nelerde zorlandıklarını, nelerin onları rahatlatabileceğini sormaları önem taşıyor. Her ikisine de iyi gelecek, birlikte keyif alabilecekleri şeyleri yapmayı ihmal etmemeleri gerekiyor. Mesela cinsellik, tedavi süreçlerinden doğal olarak etkilenebiliyor, fakat bu aynı zamanda ilişkinin temel taşlarından biri… Bu nedenle çiftin tedavi süreçleri dolayısıyla kesintiye uğrayan cinselliğe önem vermeleri, birbirlerini zevke getirmenin, keyiflendirmenin ve yakınlıklarını korumanın çeşitli yollarını bulmaları gerekiyor. Ayrıca tedavi süreçlerinde artan stresten dolayı zaman zaman olumsuzluklar yaşanabiliyor, iletişim hataları yapılabiliyor, bazen kavga da edilebiliyor ama önemli olan olumsuzluklara takılıp kalmamak, gerekirse sorunları aşmak ve mutlu evliliğin sırlarını keşfetmek için bir terapistten yardım almak gerekiyor…

 

MUTLU EVLİLİĞİN SIRLARI…

Çiftler evlendikleri andan itibaren istedikleri anda çocuk sahibi olabileceklerini düşünüyorlar. Halbuki günümüzde her 100 çiften 15’i istediği zaman anne baba olma yetisine sahip değil… Çiftler bunu fark ettiklerinde sadece tedavi sürecine girmiyorlar, aşmaları gereken psikolojik bir sürece de giriyorlar. Bu süreci kadın ve erkek farklı duygularla ve farklı tepkilerle yaşıyor, evlilik ilişkileri yara alıyor. Genellikle teşhis konulduktan sonra çocuk sahibi olamamayla ilgili olarak, öfke nöbetleri, endişe, korku, kaygı, suçluluk gibi duygular yaşanabiliyor, doğurganlık yetisinin olmaması başarısızlık olarak algılanabiliyor, "Neden ben?", "Herkes gebe kalıyor, ben niye kalamıyorum?" gibi düşünceler akla gelebiliyor ve "Doktor yanlış teşhis koydu!", "Tahlil sonuçları yanlış çıktı!" gibi söylemlerle inkar yoluna gidebiliyor. Aşırı sigara ve alkol tüketimi, dikkat güçlüğü, ağlama krizleri, yeme bozuklukları, nedeni belli olmayan bedensel ağrılar ortaya çıkabiliyor. Sonuçta teşhis ve tüp bebek tedavi süreçleri çiftin evlilik yaşamlarında aşmaları gereken önemli engellerden biri olabiliyor. Oysa mutlu evliliklerin sırları herkese göre her topluma göre değişkenlik gösterebiliyor ancak dünyanın her yerinde tüm ilişkilere uyan bazı “iyi geçinme kuralları” var… Örneğin sevgi, saygı, güven, yakınlık, mahremiyet ve cinsellik eşleri bir arada tutan, evliliği yürüten çok önemli unsurlar… Çoğu insan sevginin bir duygu olduğunu sanıyor, oysa sevgi duygudan ziyade bir mevcudiyet biçimi… Bu nedenle önemli olan ideal eşi bulmak değil, daha sevgi dolu ve gerçekçi bir insan olabilmek… Olgun sevgi, “eşlerin birbirine dikkat, kabul, takdir, şefkat sunması” ve “kendileri olmakta özgürlük tanıması” üzerinde yükselebiliyor. Bunlar sağlandığında evlilik; çocukluk yaralarının kanatıldığı bir arenaya değil, bu yaralara merhem olunabilen kutsal bir ilişkiye dönüşebiliyor. Bu nedenle evlilik çok önemli bir kurum, işlerden arta kalan zamanlarda idare edilebilecek bir kurum değil… Evliliği sürdürmek ve tüp bebek sürecindeki çatışmaları büyümeden çözebilmek için bazı “temel iletişim becerileri” var, bunlar sonradan öğrenilebilir şeyler… Sağlıklı iletişim; hak verilmese de anlayarak dinlemek, düşünce ve duyguları suçlamadan paylaşabilmek, samimi ve dürüst olarak karşı tarafı adam yerine koymak, fikirlere ve tercihlere saygı duymak olarak tarif ediliyor. Bu tür iletişim becerilerini kazanmak zaman alabiliyor ama her eğitim seviyesinden insan bu becerileri sonradan öğrenebiliyor ve kendini geliştirilebiliyor.

 

SİGARA ALKOL VE STRESTEN UZAK DURMAK GEREKİYOR…

Tüp bebek tedavisiyle çocuk sahibi olmak isteyen çiftlerin sigara, alkol ve stresten uzak durmaları, kahve ve kolalı içecekleri fazla tüketmemesi gerekiyor. Çünkü tedavi sürecinde anne ve baba adaylarının sigara ve alkol alması, strese girmesi gebe kalmayı zorlaştırıyor. Özellikle stres cenin transferiyle gebelik oluşması ihtimalini düşürüyor. Erkeklerde sperm kalitesi, kadınlarda ise yumurta kalitesi ve rahim içi sigaradan olumsuz etkileniyor. Bu nedenle tüp bebek tedavisinde de hem erkeğin, hem de kadının sigara kullanımı başarı oranlarını düşürüyor. Bu nedenle çok zahmetli, çok masraflı ve çok sıkıntılı bir süreç olan tüp bebek tedavisi öncesi çiftlerin sigarayı ve alkolü bırakmaları ve tedaviye ondan sonra başlamaları önem taşıyor. Ayrıca sigaranın içinde bulunan nikotin bebeğe giden kan miktarını azaltmak suretiyle erken doğum ve düşük doğum ağırlığına yol açabiliyor, plasentanın bebek doğmadan ayrılmasına ve gebelikte tansiyon yükselmesine neden olabiliyor. Alkol ve her türlü bağımlılık yapıcı maddeler anne sağlığını olumsuz etkiledikleri gibi, erken doğum, gelişme geriliği ve bebeğin anne karnında ölümüne neden olabiliyor.

 

DÜZENLİ EGZERSİZ YAPMAK GEREKİYOR…

Tüp bebek tedavilerinden önce kadınların ideal kiloda veya ideal kiloya yakın olmaları arzu edilen bir durum… Hatta fazla kilo söz konusuysa ve kadının yaşı uygunsa, kilo verilmesini amaçlamak üzere tüp bebek tedavisi birkaç ay ertelenebiliyor. Genel yaşam tarzının düzenlenmesi, stresten uzak durulması, yeme ve içme alışkanlıklarının düzeltilmesi, düzenli beslenme, düzenli egzersiz, rahat bir yaşam tarzı, sigara ve alkol içiliyorsa bundan uzak durulması tedavi sürecinde çok önem taşıyor. Çünkü tüp bebek tedavilerine başlamak için en uygun zamanlama çiftin kendilerini bedensel, ruhsal ve sosyal olarak en rahat hissettikleri dönem olmalı… Gergin, yorgun, aşırı stres yüklü olarak tedaviye başlamaktansa, bu durumları düzeltip, ideal zamanı yakalamak çifti başarıya ulaştıran önemli bir detay olabiliyor.